Rodna perspektiva u naučnom radu i istraživanju

U ostvarivanju rodne ravnopravnosti u društvu ključnu ulogu imaju univerziteti i naučno-istraživačke organizacije. Uprkos tome, upravo unutar akademske zajednice opstaju prepreke koje onemogućavaju ravnopravan status žena i muškaraca. Na tragu toga treba naglasiti da visokoškolske institutucije imaju trostruku ulogu: da mijenjaju vlastitu organizacionu kulturu u pravcu poštovanja rodne ravnopravnosti; da rade na prevazilaženju stereotipa i predrasuda koje i dalje postoje u obrazovnom sistemu, te da se kroz naučna istraživanja bave rodnim temama i ukazuju na mogućnosti rješavanja problema rodne nejednakosti. Povodom Međunarodnog dana žena (International Women`s Day) Institut za humanističke i društvene nauke Filozofskog fakulteta podsjeća na značaj primjene rodne perspektive u obrazovnom i naučnom radu.

Okvirne smjernice za aktivnije djelovanje u cilju širih društvenih promjena navedene su u Strategiji Evropske unije (EU) za rodnu ravnopravnost za period 2020-2025. (Gender Equality Strategy 2020-2025, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52020DC0152.  Ovdje se posebno naglašava da je rodna ravnopravnost jedna od glavnih vrijednosti  i osnovno pravo čije poštovanje i ostvarenje tek može omogućiti realizaciju punog potencijala jednog društva. Istraživanja pokazuju da je za ostvarenje tog cilja neophodno suočiti se sa postojećim problemima kao što su: održavanje rodnih stereotipa i porast rodno zasnovanog nasilja. Prema podacima navedenim u Strategiji u državama EU: 33% žena je doživjelo fizičko i/ili seksualno nasilje, 22% je doživjelo nasilje od bliskog partnera, a 55 % je doživjelo seksualno uznemiravanje.

Jedan od osnovnih uzroka za dalje održavanje rodnog jaza i rodno zasnovanog nasilje jeste postojanje rodnih stereotipa koji se najvećim dijelom mogu prevazići kroz vaspitanje, obrazovanje i djelovanja naučne zajednice. Kako bi to bilo moguće neophodna je primjena i rodnih perspektiva u samim visokoškolskim ustanovama. Institucionalne aktivnosti koje tome doprinose jesu vezane za primjenu postojeće zakonske regulative i uvođenje novih institucionalnih praksi.

Glavne naznake iz Strategiju EU za rodnu ravnopravnost pokazuju se i u programu rada unutar Evropskog istraživačkog prostora (The European Research Area – ERA) u periodu od 2021. do 2027. godine, gdje je jedan od važnih prioriteta – ostvarenje rodne ravnopravnosti. To znači da rodna dimenzija predstavlja neizostavan dio u pristupu i realizaciji naučno-istraživačkih projekata, što se posebno naglašava u programu Horizont Evropa (Horizon Europe). Konkretne mjere podrazumijevaju da se: rodna dimenzija integriše u cijelosti u sadržaje istraživanja i inovacija, te je jedan od obaveznih kriterija za visokoškolske institucije koje žele da učestvuju u programu da imaju usvojen Plan rodne ravnopravnosti (Gender Equality Plan, GEP). (https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/research_and_innovation/strategy_on_research_and_innovation/documents/ec_rtd_gender-equality-factsheet.pdf)

Tokom prethodne godine Univerzitet u Banjoj Luci je započeo niz aktivnosti koje su upravo vezane za promociju rodne ravnopravnosti kako unutar akademske zajednice tako i u polju istraživanja, te je formiran Savjetodavni odbor za rodnu ravnopravnost kao dio učešća u međunarodnom projektu UNIGEM (University and Gender Mainstreaming – UNIGEM). Senat Univerziteta je u decembru 2021. godine usvojio i Analizu stanja rodne ravnopravnosti i Akcioni plan za rodnu ravnopravnost za period 2022-2026. godine. (https://unibl.org/sr/osoblje/unigem-savjetodavni-odbor-za-rodnu-ravnopravnost). Time su ispunjeni i osnovni uslovi za učešće u programu Horizont Evropa, ali istovremeno ova istraživanja i dokumenti mogu dalje poslužiti istraživačima i istraživačicama kao smjernice kojim temama se mogu posebno posvetiti kada je riječ o rodnoj (ne)ravnopravnosti u visokom obrazovanju.

Ostavite odgovor

Vaša adresa e-pošte neće biti objavljena. Neophodna polja su označena *